Es pas de bon comprendre la situacion catalana après l’eleccion del socialista Salvador Illa coma president de la Generalitat de Catalonha. Es lo president legalament investit pel Parlament de Catalonha ; mas Carles Puigdemont, president destituït, passèt unas oras a Barcelona e i faguèt un discors devant milierats de partisans que lo veson coma lo president legitime.  

La jornada del 8 d’agost passat demorarà dins las memòrias catalanas coma una jornada atipica. Mentre que lo Parlament de Catalonha s’assemblava per elegir un president de la Generalitat, Carles Puigdemont lo president destituit en 2017 e exilhat dempuèi quasi sèt ans, tornava de faiçon clandestina a Barcelona per far un discors devant milierats de personas amassadas fàcia a l’arc de triomfe, al passeig Lluis Companys ; un nom mai que simbolic qu’es lo del president catalan, fusilhat per Franco en 1940, liurat per França qualques jorns abans.  

Puigdemont, elegit deputat de Catalonha al mes de mai passat anoncièt qualques jorns abans la convocacion del Parlament que tornariá a Barcelona per aquel debat d’investitura. Aquel retorn comportava lo risc d’èstre arrestat e mes en preson. Lo jutge Llarena, del Tribunal Suprème, refusant que s’aplique a Puigdemont la lei d’anamistia votada pels deputats espanhòls, la polícia aviá donc l’òrdre d’arrestar lo que se considèra coma lo president legitime de Catalonha.

L’eleccion de Salvador Illa èra prevista en rason d’un acòrd passat entre Esquèrra Republicana e los socialistas (veire mai luenh dins quinas condicions). Los partisans de Puigdemont, Junts per Catalonha, refusavan aquel acòrd e lo denonciavan, considerant que ERC abandonava lo projècte independentista. Fa de temps que la desunion entre independentistas es clara mas ara lo valat se fa mai pregond.

Una presa de paraula braca e desapareis

A 9h 30 del matin, devant milierats de personas, Carles Puigdemont denoncièt la situacion d’un país que vòta « leis d’anamistia que s’aplican pas ». Diguèt tanben que lo procèssus d’independéncia « s’acabarà sonque per l’independéncia ». Un còp fait son discors l’expresident desapareguèt, malgrat un dispositiu policièr important montat per la polícia catalana, sola abilitada a menar accions dins aquela situacion.
Puigdemont renoncièt donc a anar al Parlament de Catalonha considerant que l’anavan arrestar e metre en preson. La fugida de Puigdemont après son discors es ara l’objècte de polemicas. La justícia espanhòla vòl explicacions e suspècta d’unes policièrs catalans d’aver ajudat Puigdemont à s’escapar. « Una umiliacion insuportabla » çò denóncia la dreta espanhòla per la votz del cap del partit Popular Alberto Nunez Feijoo.

Illa per remplaçar Aragonés

Mentre que Puigdemont s’escapava malgrat lo dispositiu de mai de 600 policièrs, lo Parlament de Catalonha elegiva Salvador Illa (Partit Socialista de Catalonha) coma novèl president de la Generalitat per prendre la plaça de Pere Aragonés (Esquerra Republicana).

Los que pensavan de veire Puigdemont arribar al Parlament de Catalonha per l’arrestar foguèron decebuts. L’ancian president expliquèt dins una vidèo publicada dissbate, que se n’èra tornat en Belgica, a Waterloo, ont se tròba exilhat dempuèi d’annadas. Mas assegura que tornarà lèu.

Per aquò far calriá que lo poder judiciari apliquèsse a 100% la lei d’anmistia. Quitament se lo novèl president de la Generalitat Salvador Illa demanda l’aplicacion d’aquela lei d’anmistia dins son integralitat e lo respècte de las decisions legislativas (sens evocar lo cas Puigdemont de faiçon dirècte e clara), pel moment lo poder judiciari o vòl pas e lo jutge Llarena sembla far de Puigdemont l’enemic public N° 1.

Tot aquò dona un episòdi que marcarà la politica catalana per d’annadas. D’unes, e nombroses, considèran Carles Puigdemont coma lo president legitime, mentre que d’autres pensan que lo procès d’independéncia a fracassat e que cal passar a una autra etapa. De segur la relacions entre Junts e ERC son òrras. Pel moment, e las eleccions recentas o mòstran, ERC a pagat un prètz fòrt per son son actitud, en perdent un tèrç de sos deputats mentre que Puigdemont amb Junts es al Parlament de Catalonha la segonda fòrça politica sortida de las eleccions del mes de mai passat, darrièr los socialistas. Aquestes an subtilizat una partida dels vòtes d’ERC, una autra se n’es anada a Junts e d’autres enfin an causit de votar pas.

Acòrd entre ERC e socialistas

Es evident qu’aquel episòdi dona a Carles Puigdemont lo ròtle del que guarda lo projècte independentista. Las criticas faitas a ERC per l’acòrd passat amb los socialistas se podián ausir e legir al demèst dels que venguèron escotar Puigdemont. Es « L’acòrd de la vergonha » disián los que sostenon Puigdemont.

De son costat ERC considèra d’aver negociat son sosten al novèl president socialista de faiçon pragmatica en aver obtengut de Pedro Sanchez, lo primièr ministre del govèrn central, la decision de metre en plaça tre l’an que ven, un sistèma de finaçament de la Generalitat que seriá una copia de çò que se passa per Navarra e Euskadi.Aquò es una reivindicacion anciana. En clar son los catalans que deurián crubar totes los impòstes e versar al poder central la contribucion de Catalonha a l’esfòrç collectiu. Es una avançada que Pedro Sanchez considèra coma una etapa sul camin del federalisme. De mesuras en favor de la politica lingüistica son tanben previstas e tanben mesuras en favor de l’accès al lotjament. Seràn tengudas las promessas ? Es plan la question màger. Salvador Illa ditz que vòl trabalhar per aquò far.  Mes los partisans de Carles Puigdemont creson pas a las promessas de Madrid. E cal notar que lo govèrn de Pedro Sanchez es dependen, per sa majoritat a las Cortes, de totas las voses dels deputats indpendentistas, tanben los de Junts. Es donc una situacion mai que complicada que lo poder judiciari ajuda pas a simplificar pr’amor o vòl pas.