Hier, mercredi 27 novembre, à Billère ( Vilhèra ), était présenté le rapport  » diagnostic et feuille de route pour le développement numérique de la langue occitane : 2015-2019″
C’est un travail réalisé avec le soutien de l’ADEPFO ( association commune aux trois régions Aquitaine, Midi-Pyrénées et Languedoc-Roussillon qui travaille dans le

Au chateau d’Este à Billère lors de la présentation du rapport

domaine de la formation et qui est  financée par les trois régions ).
Le travail a été fait par des opérateurs basques ( média kom et Elhuyar ) spécialistes de la communication et des techniques liées au numérique et aux langues, en relation avec une vingtaine d’intervenants occitans des associations et organismes qui travaillent pour la plupart dans le cadre du Congrès Permanent de la Lenga Occitana .
Ce document fait le point sur ce qui existe dans le domaine de l’occitan et du numérique et nous dit le chemin qui reste  à faire.
Nous devons vous doter de correcteurs orthographiques, d’outils liés à la reconnaissance vocale, etc…Tout cela nécessite la création d’outils nouveaux qui peuvent être obtenus grâce aux nombreux dictionnaires, grammaires et autres ouvrages qui existent en occitan et qui doivent être travaillés pour pouvoir servir dans le numérique.
Ce document, ce rapport est un travail de base qui permettra de mettre en place un calendrier de développement des outils numériques adaptés à l’occitan.
Il convient de remarquer que ce rapport a été réalisé par une équipe qui a pris soin de se mettre en relation avec d’autres langues comme le catalan, le basque, le breton, le gallois.
Le travail concret ne manquera pas. Il faudra trouver des compétences ( elles existent sur le territoire occitan ) et les moyens financiers .
Il s’agit sans aucun doute d’une révolution qui se prépare.
Il s’agit d’une étape importante si l’on veut donner à la génération qui vient après nous, qui est dans les écoles bilingues, les calandretas ou qui apprend l’occitan dans un autre lieu, les moyens de faire vivre sa langue, de faire en sorte qu’elle ne disparaisse pas des écrans.
Mille ans après les troubadours qui ont révolutionné l’écrit, l’occitan est face à un nouveau défi dans lequel il ne peut que puiser de la force.

David Grosclaude
Conselhèr regionau d’Aquitània
Delegat a la lenga occitana.

 

L’escandale nuclear a la francesa que’ns costarà miliards e qu’ei responsable d’un retard gigant en matèria d’energias renoveladèras.

(editoriau de la revista « Occitània viure al país » del Partit Occitan de noveme de 2014)

La situacion de la societat Areva e las aventuras deu reactor EPR que deverén estar ua bona leçon per la causida nucleara francesa. Mes que dobti que ne saberàn tirar las conclusions e que i aurà un mea culpa de las parts deus uns e deus autes, deus qui a dreta e a l’esquèrra an seguit de faiçon capborruda lo camin deu nuclear.

La factura que serà salada, peberada ; en tot cau de mau engolir e de mau devèrser. Que son los consumidors e los contribuables qui pagaràn lo començament de la factura e los nostes mainatges qui pagaràn la seguida.

Que calerà segur tornar capitalizar Areva per un o dus miliards d’euros. Après que calerà pagar la factura de l’EPR francés de Flamanville qui serà estada multiplicada per tres. Lo prètz de depart qu’èra estimat a 3,3 miliards e que seràn meilèu 9 miliards. Las òbras qu’an pres dejà cinc ans de retard. Puish que calerà pagar las penalitats e la factura de la centrala d’Olkiluoto qui ei estada venuda a la Finlàndia. Aquesta qu’a dètz ans de retard.

O los conceptors d’aquera pretenduda meravilha tecnologica ( mei segura, mei economica e mei eficaça çò disen) son incompetents o qu’an mentit a l’origina. Quau que sia la responsa a la question que deverén de tota faiçon reconéisher que’ns trobam devant ua catastròfa economica.

Atau que sabem adara que l’electricitat nucleara non costarà pas mensh car qu’ua auta fòrma de produccion d’electricitat. Segur que trobaràn quauquarren entà mascar lo prètz vertadèr. E non compti pas (eths tanpauc) lo prètz vertadèr deu tractament deu reactor un còp la soa vita acabada.

Que hè quaranta ans qui cantan la medisha cançon e que hè quaranta ans que denonciam aqueth escandale, aqueth mite deu nuclear qui’s pòt cambiar a tot moment en catastròfa ecologica.

Qu’essagi d’imaginar tot çò qui averem podut har dab los miliards d’euros qui seràn desperdiciats en aquera aventura. Qu’essagi d’imaginar los progrès qui serén estats hèits en matèria d’energias renoveladèras, avossen causit ua auta via que lo nuclear.

Que serem dejà arribats a un aute nivèu de tecnologia verda, que serem plan mei avançats suu camin de la reconversion energetica. Mes que calèva dar satisfaccion aus grops de BTP a EDF e a las enterpresas de tractament d’uranium. Que calèva tirar profieits rapidament e har ganhar moneda rapidament a quauques grops influents.

Las energias renoveladèras qu’èran ua utopia, çò disèvan. Adara qu’a tindat l’òra de la realitat e que l’avem devath lo nas. L’utopia de ger qu’ei la realitat de uei.

E n’i a un d’aqueths promotors deu nuclear qui gausarà díser que s’ei enganat e qu’averé calut seguir lo camin utopic ? Que m’estonaré.

Non pas jamei reconéisher las errors qu’ei plan lo problèma politic màger de uei e aquò que vien apregondir la crisi deu politic. Tostemps temptar de justificar çò d’injustificable !

En lo domèni de l’energia que calèva causir lo camin de l’utopia que hè quaranta ans. E uei, quaus son los camins qui son denonciats com utopics ? Cerquem-los e lèu-lèu prenem-los.

David Grosclaude

Lo referèndum catalan, o la consultacion ciutadana deu 9 de noveme se voletz, qu’ei passada. lo resultat qu’ei clar : que i a ua hòrta volontat independentista en Catalonha e arrés non la pòden denegar.
Segur, a Madrid, lo govèrn de Mariano Rajoy que s’encapborreish a arrefusar lo resultat d’ua consultacion que jutja « antidemocratica » e que considèra com ua « operacion de propaganda ». Mes arren n’empachava lo govèrn de Madrid d’autorizar un referèndum legau, organizat de faiçon oficiau. N’ac voló pas e donc adara que’s tròba dab un problèma.
Lo govèrn catalan que’s tròba tanben acarat a un problèma : e dèu o pas organizar eleccions anticipadas au Parlament de Catalonha ? Que poderé estar ua solucion mes cambiar l’eleccion d’un parlament en referèndum non sembla pas ua bona solucion democratica.
La question qu’ei de saber a que pòt servir l’Euròpa ? Que calerà plan a un moment que las instàncias europèas se mesclen d’aqueth ahar. Pr’amor qu’ei l’estabilitat e la credibilitat de l’Euròpa qui son en jòc. Se per malastre la situacion en Catalonha e devèva virar mau, per incapacitat deu govèrn espanhòu a sortir deu son rasonament absurde qui consisteish a díser que los catalans non pòden pas decidir sols deu lor aviéner ! Que s’i passaré ? Que haré l’Euròpa ? Pr’amor l’aviéner deus catalans qu’ei l’Euròpa : arren mei.
Las arradics de la crisi que las trobam segur en ua istòria lunehèca mes tanben en eveniments mei recents. Que sufeish de’s rebrembrar quin estó contestat l’estatut d’autonomia de Catalonha, adoptat per la majoritat deus catalans e negociat per Pasqual Maragall en 2006. Segur n’èra pas l’independéncia qui vòlen daubuns uei lo dia, mes qu’èra un pas endavant. Lo poder centrau qu’ac hasó tot entà que lo Tribunau Constitucionau contestèsse aqueth estatut d’autonomia.

L’Euròpa qu’ei malauta deus Estats

Dejà a aquera epòca l’Euròpa que’s seré devuda encuentar de l’ahar. Qu’èra lo gèrmi de la crisi de uei. E qu’ei ua crisi europèa. La crisi espanhòla o se voletz la crisi catalana, o se voletz enqüèra la crisi catalano-espanhòla, qu’ei tanben nosta.
Qu’ei la crisi de la politica, deus partits classics ; qu’ei la crisi de credibilitat de las democracias europèas. Catalonha n’ei pas Cossòvo. N’ei pas tanpauc Escòcia. Los escocés qu’an votat « non » mes eths qu’an avut lo dret de votar. Hòrt de monde en Euròpa qu’an bohat en véder lo resultat escocés ; e que n’an tirat la conslusion que finalament que seré plan que los catalans avossin lo dret de votar…a condicions de votar « non ». Cameron que prengó lo risc ! Rajoy n’a pas gausat o ne n’a pas avut l’intelligéncia. Lo resultat qu’ei ua legitimacion enqüèra mei grana deus qui demandan l’independéncia.
L’ironia qu’ei de véder que lo país mensh convençut per l’Euròpa ( lo Reiaume-Unit) ei capable de préner lo risc d’un referèndum mentre que lo govèrn espanhòu, qui non dèisha pas de cridar la soa fe en l’Euròpa, e’s revèla incapable de resòlver ua crisi qui n’ei pas vienguda sobtament mes qui s’anóncia dempuish annadas.
L’Euròpa qu’ei malauta deus Estats. L’Euròpa qu’ei en manca de democracia.
Se non deisham pas rapidament de bastir l’Euròpa sus la volontat e l’ideologia de vint-e-ueit Estats que la condamnam. L’abséncia de decisions vertadèrament democraticas a l’Union europèa que l’aflaqueish. Dab ua Comission europèa qui n’ei pas un vertadèr govèrn, dab un conselh europèu ( los caps d’Estats) qui institucionaliza l’egoïsme estato-nacionau n’anaram pas luenh.

La crisi qu’ei nosta tanben

La situacion catalana qu’ei un deus revelators de la crisi de l’Euròpa. La situacion de decredibilizacion deus partits politics en l’Estat espanhòu qu’ei la medisha com en los autes Estats.
Que i aurà expressions mei, diferentas, d’aquera crisi en los autes Estats.
Non serà benlhèu pas un referèndum d’independéncia mes que serà per exemple, a noste, ua refòrma territoriau, trantalhanta e sacamandejada peu conservatisme. O que serà l’ahortiment deu presidencialisme dens un contèxte on la hidança en l’òmi o la hemna providenciau ei au mei baish. O que serà la susmauta, la revòlta fàcia a l’incapacitat deu poder a respóner corrèctament a l’injustícia que representa la mort d’un gojat de vint ans dens un ahar qui’s seré devut reglar en amont, per lo dialògue e la concertacion.
La democracia qu’ei malauta, los partits que son decridibilizats, mes non coneishi pas un sistèma mei qui posca remplaçar tot aquò. Que cau arrenavir lo biais de governar, modernizar lo biais de causir los qui son en responsabilitat.
Qu’èi paur de tornar díser causas qui digom dejà cent còps ; mes que m’i torni pr’amor no’m vòli pas deishar ganhar per las profecias populistas e facisantas.
Que cau mei de representativitat, mei de proporcionau. Que cau abandonar lo cumul deus mandats. Que cau descentralizar vertadèrament. Que cau responsabilizar los elegits e deishar d’abandonar lo govèrn a l’administracion e a la finança.

Díser la vertat

E enfin que cau deishar de har discors que arrés non pòden pas mei créder.Que cau díser la verta ! Non la creishença non tornarà pas com abans ! Qu’ei acabat lo temps de desperdiciar e de guastar las resèrvas naturaus, la tèrra, l’aiga e l’aire. Qu’ei viengut lo temps de partatjar !
Tà tornar e har lo ligam dab lo subjècte de depart, que diserèi que soi segur que l’independéncia de Catalonha non resolverà pas la crisi economica qui pateishen los catalans, com los autes pòbles d’Euròpa ; mes se permet de melhorar la democracia, de’s virar quauques frustracions, de dar enveja a un pòble de participar mei a bastir ua Euròpa democratica, capabla de respóner aus desfís economics e ecologics qui ns’espèran, alavetz non vedi pas au nom de qué e poderí denegar aus catalans un dret qui reclaman pacificament.

David Grosclaude