Que vedem aquí dus exemples opausats de la politica de preséncia de la lenga occitana en l’espaci public.

Que m’arriba sovent de’m demandar perqué tantas vilas occitanas, tantes vilatges an ua actitud qui sembla d’estar vergonhosa de cap a la lenga deu lor territòri, la lenga de la lor istòria. Non son pas nombrosas las vilas e los vilatges qui afican de faiçon SISTEMATICA la lenga occitana en la lor comunicacion, que sia a l’orau o a l’escriut. Que cau insistir sus aqueste mot de « sistematica » entà escapar a l’actitud tradicionau qui ei de prepausar ua preséncia ANECDOTICA.

Que coneishem tots lo cas de Tolosa on la lenga nosta s’audeish en lo mètro. Qu’ei un exemple qui poderé estar seguit per mei de comunautats d’aglomeracions en los transpòrts publics (e quitament per regions qui an en teoria la man sus los TER).

Tolosa qu’a enqüèra camin a har, mes qu’a obrat positivament sus aquera question.  

Mes que cau créder qu’en país occitan la timiditat ua mauconeishença de la politica linguistica — mesclada a un pauc de vergonha e d’oposicion ideologica a la preséncia d’ua auta lenga que lo francés o l’anglés—  hè la soa òbra.

Non son pas las vilas o las collectivitats on los elegits afirman, en paraulas, lo lor estacament a la lenga qui hèn lo mei gran tribalh de preséncia publica de la lenga.

Que vau dar volontariament dus exemples opausats. Per los autes cadun que poderà préner la pagèra de la preséncia de la lenga en la soa vila o en lo son vilatge en comparason dab los exemples presentats.

Sovent quauques uns n’an pas arren. D’autes que’s deven acontentar d’un panèu d’entrada dab lo nom de la comuna en occitan. Qu’ei çò de basic e n’ei pas briga sufisent.

Mes qu’arriba sovent que la vergonha de la preséncia de la lenga se mudi en quauquarren com ua denegacion de la lenga, de l’istòria e de la realitat culturau.

Per exemple, que visitèi que hè pauc de temps lo musèu deu castèth de Foish, en Arièja.

Que devi díser que, au sortir de la visita qu’estoi gahat per un sentiment de desesperança e de malícia. Pas un mot sus la lenga deu país, de las hemnas e deus òmis qui an hèit l’istòria de la vila e deu Comtat de Foish. Ua malurosa inscripcion, esconuda, en aqueste musèu tot nau que ditz « Toco i se gaousos » e arren mei. Febus, lo sons davancèrs, los son descendents que devón segurament parlar lo francés e arren mei. En tot cas qu’ei lo messatge, non dit clarament, qui ei la conclusion de la visita.

E totun lo musèu qu’a devut costar car, que sia en temps de reflexion, en moneda e òbras divèrsas. D’un punt de vista estetic, deu punt de vista de la concepcion, qu’ei un  musèu subèrbèth . Mes quina tristessa que la lenga e sia denegada atau !

Qu’ac digoi en sortir a las personas de l’arcuelh. No’m podón pas díser qu’èri injuste d’aqueth punt de vista e que reconegón que i avèva avut un desbromb, ua manca d’atencion a la question.

Que soi convençut que va hòrt mei luenh que la negligéncia. Mes lo resultat qu’ei aqueste : un musèu e un castèth qui contan ua istòria esbraçada, escamada, tà non pas díser travestida.

La lenga presenta sistematicament

A l’opausat que i a vilas qui son las campionas de la preséncia de la lenga occitana. Que son las vilas de Baiona e d’Anglet en l’aglomeracion País Basco.

E òc ! l’aglomeracion País Basco qui reivindica d’estar a l’encòp basca e gascona que hè ua plaça a la lenga basca e a la lenga occitana en totas las soas comunicacions. Que va dinc a las tistèras de las lordèras qui son installadas per las carrèras de la vila de Baiona en passar per los contenidors de recuperacion de papèr o de veire, los panèus installats a l’ostau de vila, los musèus, la mediatèca,  las anóncias de hèstas, la senhaletica de la vila etc…

Alavetz quinas conclusions e tiratz ? Quin argument estranh e’m van sortir los elegits de las vilas qui non hèn pas arren e qui dèishan la lenga clandestina, esconuda ?

Lo prètz ? Ridicule comparat dab d’autas despensas !

Lo torisme ? Que hè longtemps que sabem la diversitat de las lengas ei un argument de diferenciacion favorable a l’imatge d’un territòri.

Non, la responsa qu’ei aulhors : ignorància e mesprètz ; còps que i a incapacitat de sortir de çò que ditz l’istòria oficiau e de çò que disen los uniformisators, manejaires a tot viracodet de l’article 2.

La politica lingüistica qu’ei totun ua tecnica estudiada, analizada, documentada, desempuish annadas en hòrt de país deu monde. Que sufeish de s’anar informar, de léger un pauc e sustot de voler. La volontat politica qu’ei la prumèra causa necessària.

Que devem constatar, malurosament, l’abséncia de volontat politica en çò deus elegits de noste en gran majoritat ; pas tots de segur e urosament. Mes los qui hèn que son minoritaris e non son pas eths qui parlan mei.

E que gausi díser que se la volontat ei absenta en matèria de lenga que’n serà tanben en d’autes domènis : sociau, economic, ecologic e culturau. La timiditat, la vergonha en l’innovacion qu’ei un mau qui tòca tots los domènis.